Uśmiechnięta depresja (ang. smilling depression) to zaburzenie z obszaru zaburzeń afektywnych, dość trudne do zdiagnozowania. Charakteryzuje się tym, że w niczym nie przypomina depresji w klasycznym, klinicznym rozumieniu. Bardzo często osoby, które cierpią na to zaburzenie, w ogóle nie zdają sobie sprawy z tego, że mają problemy. Określenie "uśmiechnięta depresja" może być pewnego rodzaju złagodzeniem problemu, podobnie jak to, co widoczne jest na zewnątrz u tych pacjentów. Osoby z uśmiechniętą depresją pokazują się innym ludziom jako szczęśliwe, dosłownie uśmiechnięte, podczas gdy wewnątrz cierpią z powodu objawów depresyjnych. Nie zawsze jest to uświadomione, stąd uśmiechnięta depresja nie jest tak oczywista do zdiagnozowania.
Jednak najbardziej widocznym objawem jest uśmiech. Osoby z uśmiechniętą depresją uśmiechają się w sposób mechaniczny, nienaturalny, nieadekwatny. Uśmiech pojawia się u pacjentów w następujących sytuacjach gdy:
Uśmiech przykrywa prawdziwe uczucia, które są nieuświadomione lub osoba nie ma odwagi ich ujawnić (np. złość, żal, niezadowolenie, poczucie krzywdy, słabości).
Osoby ze znacznym poziomem perfekcjonizmu są bardziej narażone na występowanie depresji, najczęściej połączonej z poczuciem winy spowodowanym tym, że powinny czuć się szczęśliwe, ponieważ realizują (lub zrealizowały) swoje plany, marzenia. Te osoby wiedzą, że na zewnątrz przybierają maskę uśmiechu i pokazują się innym od tej pozytywnej, szczęśliwej strony, a w środku doświadczają pustki, silnej samokrytyki i niepewności.
W opisywanym typie depresji ryzyko samobójstwa jest o wiele wyższe, ponieważ pacjent ma wystarczająco siły i energii, aby targnąć się na swoje życie. W klasycznej depresji mamy do czynienia ze spowolnieniem, brakiem energii i sił do codziennego funkcjonowania, czy też do planowania i realizacji suicydalnych myśli (chociaż nie można tego wykluczyć). Ponadto w klasycznej depresji od razu widoczna jest niepokojąca zmiana zachowania (osoba dotąd pogodna, staje się przygnębiona), co pomaga otoczeniu w porę zareagować.
Uśmiechnięta depresja to jedna z form zaburzeń depresyjnych, zatem jej leczenie przebiega podobnie, jak w innych - poprzez zastosowanie farmakoterapii i psychoterapii. Trudnością w pomocy tym pacjentom może być istniejący silny mechanizm zaprzeczenia. Osoby z uśmiechniętą depresją mogą nie zdawać sobie sprawy z powagi problemu, stąd często nie podejmują leczenia, ponieważ w codziennym życiu dobrze sobie radzą. Poza tym, osoby pogodne, otwarte, rzadko wzbudzają większych wątpliwości pod względem poważniejszych problemów, a opinia z zewnątrz może działać jako silne wzmocnienie uśmiechniętej postawy oraz stanowić potwierdzenie, że wszystko jest w porządku. Żadnej formy depresji nie można bagatelizować, stąd jakiekolwiek wątpliwości warto od razu skonsultować ze specjalistą.