Lęk Uogólniony - Objawy, Specyfika, Leczenie, Terapia

Lęk uogólniony, czyli zespół lęku uogólnionego lub zaburzenia lękowe uogólnione (ang. generalized anxiety disorder, GAD) to zaburzenie, którego wiodącym objawem jest ciągle towarzyszący pacjentowi lęk, niedotyczący konkretnej sytuacji, obiektu. Zaburzenie to należy do grupy zaburzeń lękowych, co oznacza, że charakteryzuje się objawami, które są podobne do objawów nerwicowych.

Lęk ougólniony ma różne natężenia, jest potęgowany bez konkretnego powodu, można mówić o pewnego rodzaju „lęku wolnopłynącego” (ang. free-floating anxiety). Lęk wolnopłynący pojawia się nieadekwatnie do sytuacji lub występuje w nadmiernym natężeniu (tym różni się od tak zwanego "zwykłego zamartwiania się") o sprawy codzienne. Jak w każdego rodzaju lęku, ma tu miejsce pojawienie się mechanizmu nerwicowego błędnego koła objawów - pojawia się lęk, nie dotyczący konkretnej sytuacji, zaczynają napływać negatywne myśli, do tego dochodzą objawy somatyczne, które stają się już uzasadnionym powodem do nasilania się lęku.

Lęk Uogólniony Objawy

Kryteria diagnostyczne według klasyfikacji ICD-10

Aby zdiagnozować zaburzenia lękowe uogólnione, objawy muszą występować w następujący sposób:

1. co najmniej sześciomiesięczny okres wyraźnego napięcia, zaniepokojenia i obaw o codzienne wydarzenia i problemy,
2. co najmniej cztery spośród następujących objawów muszą być obecne, w tym co najmniej jeden spośród objawów od (1) do (4):

Objawy pobudzenia układu autonomicznego

• palpitacje lub mocne bicie serca lub przyśpieszone bicie serca,
• pocenie się,
• drżenie ciała,
• suchość w jamie ustnej (niewywołana lekami lub odwodnieniem).

Objawy z okolic klatki piersiowej i brzucha

• trudności z oddychaniem,
• uczucie dławienia się,
• ból lub uczucie dyskomfortu w klatce piersiowej,
• nudności lub dyskomfort w okolicy brzucha (np. ucisk w żołądku).

Objawy związane z funkcjonowaniem mózgu i umysłem

• zawroty głowy, trudności z utrzymaniem równowagi lub zasłabnięcia,
• poczucie depersonalizacji lub derealizacji,
• lęk przed utratą kontroli, popadnięciem w obłęd lub zemdleniem,
• lęk przed śmiercią.

Objawy ogólne

• przypływy zimna i gorąca,
• odczucia drętwienia i mrowienia.

Objawy napięcia

• napięcia lub bóle mięśni,
• niepokój ruchowy i niemożność odprężenia się,
• uczucia wzmożonej czujności lub napięcia emocjonalnego,
• uczucie dławienia lub ucisku w gardle lub trudności z przełykaniem.

Inne objawy niespecyficzne

• tendencja do wygórowanego reagowania przestraszeniem na pomniejsze sytuacje zaskoczenia,
• trudności z koncentracją uwagi i uczucie pustki w głowie związane z niepokojem i obawami,
• stała drażliwość,
• trudności z zasypianiem związane z zamartwianiem się.

Kryteria diagnostyczne według klasyfikacji DSM-5

1. nadmierny lęk lub obawy przed przyszłymi wydarzeniami, występujący często (częściej występuje niż nie występuje) przez okres co najmniej 6 miesięcy, dotyczący codziennych aktywności (szkoła, praca itd),
2. dana osoba nie jest w stanie poradzić sobie z objawami i ich kontrolować,
3. lęk lub obawy są związane z trzema (lub więcej) symptomami, wymienionymi poniżej (a przynajmniej niektóre z tych symptomów są częste – częściej występują niż nie występują – w okresie co najmniej 6 miesięcy):

• niepokój psychoruchowy, nerwowość lub napięcie emocjonalne,
• łatwe męczenie się,
• problemy z koncentracją uwagi lub uczucie pustki w głowie,
• drażliwość,
• wzmożone napięcie mięśniowe,
• problemy z zasypianiem, wstawaniem lub niespokojny sen/niewysypianie się,
• do symptomów można również zaliczyć nudności, wymioty i przewlekłe bóle brzucha.

Specyfika Lęku Uogólnionego

Lęk uogólniony najczęściej dotyka 5-10% kobiet w średnim wieku, pojawia się najczęściej u osób, w których rodzinie występowały wcześniej zaburzenia lękowe. Przejawia się poprzez problemy z koncentracją uwagi, napięciowymi bólami głowy, zawrotami głowy, problemami z odprężeniem się, odpoczynkiem, szybką męczliwością, potliwością, suchością w ustach, różnego rodzaju bólami somatycznymi, drażliwością, niską tolerancją na frustrację. Wraz z występowaniem zaburzeń lękowych uogólnionych mogą wspołwystępować inne zaburzenia lękowe (np. lęku napadowego), objawy depresyjne. Pod względem osobowości, najczęściej są to osoby z osobowością zależną lub unikającą.

Zaburzenia lękowe uogólnione nie są tożsame z zaburzeniami lęku panicznego, fobiami, zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi, hipochondrią, nie są również diagnozowane w sytuacji fobii społecznej, odosobnienia od osób bliskich, przyrostu wagi w przebiegu jadłowstrętu psychicznego, zaburzeń somatyzacyjnych. Podczas diagnozowania lęku uogólnionego należy również wykluczyć lęk wywołany chorobami somatycznymi takimi, jak nadczynność tarczycy, organiczne zaburzenia psychiczne lub zaburzenia związane ze substancjami psychoaktywnymi takie, jak przyjmowanie pochodnych amfetaminy lub zespół odstawienny wywołany uzależnieniem od benzodiazepin. W przypadku dzieci w diagnozowaniu brane są pod uwagę kryteria F93.80.

Leczenie - Psychoterapia

Jak w niemalże każdym zaburzeniu lękowym, Pacjenci najpierw koncentrują się na tym, by pozbyć się objawów somatycznych. Zamartwianie się przypisywane jest często usposobieniu, jednak gdy pojawiają się niepokojące objawy związane z ciałem, w pierwszej kolejności należy wykluczyć ewentualną chorobę. Leczenie uogólnionego lęku przebiega dwutorowo - zarówno poprzez farmakoterapię (jeśli zachodzi taka konieczność), jak i psychoterapię. Leczenie farmakologiczne przebiegać musi pod ścisłą kontrolą lekarza, gdyż stosowane w nadmiernej ilości leki mogą powodować natężenie objawów lękowych. Psychoterapia natomiast może odbywać się zarówno w grupie, jak i indywidualnie. Niektóre techniki i ćwiczenia mają na celu doraźne złagodzenie objawów. Psychoterapia wglądowa (psychodynamiczna, psychoanalityczna) ma na celu dotarcie do źródła lęku, którego przyczyny tkwią najczęściej we wczesnym dzieciństwie i łączą się ze sposobem budowania więzi w tym okresie życia.